De tiende verjaardag van Quined Games zorgt ervoor dat Haspelknecht, het derde deel van Thomas Spitzer’s spellentrio over mijnbouw in het Ruhrgebied, sneller dan verwacht alsnog wordt uitgebracht. De voorgangers Ruhrschifffahrt en Kohle & Kolonie werden door de Duitse uitgever Spielworxx uitgegeven. Toen uitgever en auteur uit elkaar gingen, was het lot van het derde spel onzeker. Gelukkig heeft Arno Quispel het pikhouweel opgepakt en dit geslaagde en sfeervolle economische bordspel alsnog het daglicht doen zien. Haspelknecht is geschikt voor 2-4 spelers. Dit wordt nummer 15 in de Masterprint Series. Het spel wordt begin oktober op Spiel 2015 uitgebracht.

Het spel speelt zich af in het zuiden van het Duitse Ruhrgebied, de zogenaamde Kohlenpott, omstreeks de 17e eeuw. Iedere speler vertegenwoordigt een boer, met een eigen boerenhof, landerijen en steenkool in de grond. Zoals dat ging in die tijden, werd de eerste steenkool vanaf het aardoppervlakte gewonnen (de zogenaamde ‘Pinge’). Na uitputting van deze toegankelijke kolenvoorraad is het tijd om een mijnschacht te graven. En daarbij heb je een hulpje nodig dat via een emmer aan een katrol grondwater uit de schacht takelt en steenkool naar boven haalt. Deze bikkel noemen ze in het Duits een Haspelknecht.

Dit spel heeft een leuke actiemotor. Op drie werkbordjes ligt een voorraad van (bij drie spelers) zes werkschijfjes klaar. Er zijn drie kleuren, de hoeveelheid per kleur is elk seizoen willekeurig. Met de gele schijfjes werk je op het land om graan te oogsten. Met de bruine hak je daar het hout om jouw mijnschacht te stutten. Met de zwarte graaf je kolen op of pomp je grondwater weg. Wanneer het grondwater stijgt, moet je pompen om überhaupt steenkool te kunnen winnen.

De startspeler kiest als eerste een werkbordje en pakt daar schijfjes in één kleur. Op het bovenste bordje is dit gratis, op de onderste twee krijg je bij de eerste keer pakken wat grondwater meegeleverd. De relatieve waarde van de gepakte schijfjes bepaalt de nieuwe speelvolgorde. Iedereen pakt nog een keer schijfjes van één kleur, totdat je er maximaal vijf bezit. Deze schijfjes wijs je vervolgens toe aan de personen op jouw eigen speelbordje.

Je hebt allereerst een boer, die vanaf het begin van het spel het volgende kan: zwarte schijfjes omzetten in steenkoolwinning, bruine in houten blokjes (waarmee je de mijn kunt stutten) en gele in graan. In plaats daarvan kan hij, tegen inlevering van een stapel schijfjes in de juiste kleur(en), ook een aankoop doen op een van de zeskantige tegels op het ‘ontwikkelingsbord’. Deze tegels zijn gegroepeerd in vier rijen (de niveau’s) en een van het spelersaantal afhankelijke hoeveelheid kolommen. Hier vind je tal van interessante voordelen, die het leven van de boer veraangenamen: bijv. extra inkomsten, bescherming tegen regenwater of bonuspunten bij de eindtelling. Je kunt hier tijdens het spel jouw eigen ontwikkelingspoor volgen, of tegen betaling meeliften met de buren. Last but not least leveren de aankopen ook nog eens directe winstpunten op.

een voorbeeld van de tegels (het ontwerp is nog niet definitief)

Je hebt ook een knecht, die aan het begin alleen maar schijfjes kan omzetten. Na de juiste aankoop op het ontwikkelingsspoor wordt hij slimmer en mag hij net als de boer ook uitvindingen doen.

Een andere knecht is erg goed in het opgraven van steenkool aan de oppervlakte. Een volgende kan dit zelfs nog beter in de mijnschacht. En de Haspelknecht kan toveren met een emmertje aan een katrol. De laatstgenoemde werknemers kun je ook met graan of geld betalen, waardoor jouw schaarse schijfjes voor andere mooie acties beschikbaar blijven.

Het spel duurt drie jaren, die elk uit de vier bekende seizoenen bestaan. In de eerste drie seizoenen wordt een actieronde als hierboven beschreven uitgevoerd. In de zomer zijn de gele schijfjes in trek, omdat ze dan een extra graan opleveren. Gedurende het jaar valt er twee keer een stevige regenbui, waardoor het grondwater in de mijnen stijgt.

In de winter krijgen de spelers punten voor hun gewonnen kolenblokjes. Daarna moet je belasting betalen in een per jaar oplopende combinatie van graan en geld. Vervolgens kun je nog een paar goederen opslaan in jouw boerderij en in een eventueel aangeschafte schuur en/of kolenopslag. De juiste goederen in de juiste opslagplaats zijn aan het einde van het jaar ook nog eens punten waard.

Na drie jaren volgt nog een eindtelling met een handvol bonussen waar je tijdens het spel naartoe hebt kunnen werken en wordt de kolenboer met de meeste punten gekroond tot winnaar.

Eerste indruk

Mijn eerste pot met een prototype was genieten geblazen. Dit is een sfeervol economisch spel, waarin je met schaarse middelen zo goed mogelijk moet zien te produceren. Het actiesysteem met de werkschijfjes bevalt me goed, ook omdat je hiermee eigen voordeel kunt combineren met het benadelen van tegenstanders. Het kiezen van een eigen spoor op het ‘ontwikkelingsbordje’ voegt een interessant en leuk uitgewerkt strategisch element toe. Dit spel krijgt een plek in mijn collectie.

Meer informatie:

• Quined Games