Welkom bij aflevering 12 in de serie SpelAdvies. Adviseur: Fabrice, van Spellenclub13.

De uitdaging
Beste Fabrice, dat gezinnetje wil natuurlijk meer. Na die spellen over de Middeleeuwen uit het vorige advies, kon een nieuwe vraag niet uitblijven. Ze zoeken nog meer eenvoudige, maar pittige bordspellen: “Wat is makkelijk te spelen, maar moelijk te winnen?” Daar weten jullie bij Spellenclub13 vast wel raad mee...

• Met welk boeiend familiespel kunnen ze als gezin om tafel?
  
  Voorlopig bestaat mijn gezin uit mijn vrouw, een pasgeboren (en superlief) meisje en ikzelf. Onze spellenavonden starten om 20.00 uur dus veel met kinderen spelen doe ik niet. Zo nu en dan komen de kinderen van mijn zus en schoonzus op bezoek, de jongste is 8, de oudste 10.
  
  Vanuit deze ervaring zou ik Koehandel of de spellen van Winning Moves durven aanbevelen. Eenvoudige familiespellen die toch voldoende uitdaging brengen, zijn echt hun ding. Toch is er eentje dat mij extra kan bekoren en dat is Cartagena.
  
  In Cartagena proberen een aantal gevangenen via een zelf gebouwde tunnel te ontsnappen. Wie als eerste met zijn laatste gevangene het roeibootje bereikt, wint. Dit spel biedt de speler twee mogelijkheden: vooruit of achteruit wandelen. (Je mag ook passen, maar dit lijkt me alleen tijdens de eerste beurt zinvol.) Wie vooruit wil, speelt een kaart en zet één van zijn pionnen naar het eerst vrije overeenkomstige symbool van de tunnel. Als je achteruit stapt, stop je bij de eerst mogelijke bezette plaats. Het aantal pionnen daar reeds aanwezig, bepaalt hoeveel nieuwe kaarten je mag trekken.
  
  De speluitleg van Cartagena duurt amper 2 minuutjes. Toch schuilt in dit spel meer diepgang dan je zou vermoeden, zeker als er met open kaarten gespeeld wordt. Je moet zoveel mogelijk profiteren van de zetten van een andere speler en er voor zorgen dat zij niet van jouw zetten profiteren.
  
  
• Wat is je tip voor het geval de kinderen inmiddels wat ouder zijn, zeg een jaar of 15?
  
  Nog nooit zag ik op een spellendoos vanaf 14 of vanaf 16 jaar staan. Meestal lees je vanaf 8, 10 of in het uiterste geval vanaf 12 jaar. Op school durf ik de kinderen wel eens een gezelschapsspel onder de neus duwen. Mijn leerlingen zijn 12 tot 15 lentes oud en als ik hen met een 12+ spel confronteer, haken ze al snel af. Misschien kunnen ze de spellen wel aan, maar ze spelen het op een niveau waardoor het spel niet volledig tot zijn recht komt. Dat merk ik zelfs al bij spellen als Cartagena en Koehandel. Met bovenstaande in het achterhoofd zou ik Medina en Chang Cheng durven aanraden.
  
  In Medina bouwen de spelers samen een stad op. Om beurt zetten de spelers 2 speelstukken op het spelbord. Ze bouwen paleizen, stallen, markten en stadsmuren. Elke speler beschikt over 4 daken. Door een dak op een paleis te zetten, eisen ze het op. Paleizen leveren meer punten op naarmate ze groter zijn, grenzen aan de markt of de stadsmuur en stallen bevatten.
  
  Simpel, maar je moet met veel aspecten rekening houden. Bouw je verder of eis je een paleis op? Welke blokken houd je best over? Welke blokken bezitten de andere spelers nog?
  
  
• Weet je ook een kort spel voor twee personen, voor als de kids eindelijk op bed liggen?
  
  De spellen van GIPF-project zou hier een kort maar passend antwoord zijn. Je leert ze spelen in enkele minuten, maar het duurt uren vooraleer je alle mogelijkheden onder de knie hebt. In de reeks is TZAAR, de nieuwste telg, mijn favoriet.
  
  Pueblo is een totaal ander spel dat wij (mijn vrouw en ik) dikwijls uit de kast halen. Elke speler start met evenveel bouwstenen. De helft in een neutrale kleur, de andere helft in de eigen kleur. Om beurt moeten de spelers een blok op het spelbord zetten. Daarna wordt de opzichter 1 tot 4 stappen verzet. Deze heer wandelt rond het bouwwerk. Op de plaats waar de opzichter stopt, wordt het gebouw gecontroleerd. De spelers worden bestraft voor elk zichtbaar deel van de bouwstenen in hun kleur. Hoe hoger de bouwsteen staat, hoe meer strafpunten je aangesmeerd krijgt. Als de opzichter op een hoekveld staat, wordt het bovenaanzicht gewaardeerd. Zo proberen de spelers al de eigen bouwstenen weg te moffelen. De speler met het minste strafpunten wint.
  
  
• De ouders willen met hun vrienden ook wel eens een wat pittiger spel spelen? Wat adviseer je?
  
  Zoals ik al eerder aangaf, schuilt de pittigheid in dit soort spellen vooral in de capaciteiten van de tegenstrevers. Hoe gewiekster die zijn, hoe pittiger het spel. Voor zo’n spelavond staan Arkadia, Bruggen van Shangrila, De, Hanze, Achtste Wereldwonder, Het en Nefertiti op tafel.
  
  Als ik daaruit toch moet kiezen ga ik voor Hanze. In jouw beurt reis je met een schip langs verschillende steden. In deze steden zijn goederen voorhanden. Aan het begin van jouw beurt ontvang je 3 geldstukken. Deze probeer je te investeren om zoveel mogelijk punten te scoren. Reizen met het schip kost 1 geldstuk per stad. Waar je stopt, mag je telkens 1 actie uitvoeren: goederen uit de stad nemen, marktkramen in een stad plaatsen ten koste van goederen of goederen verkopen ten koste van marktkramen. Een leuke twist is het feit dat steden die zonder goederen komen te zitten niet automatisch bijgevuld worden.
  
  Opnieuw: makkelijk uit te leggen, maar omdat alle mogelijkheden met elkaar te maken hebben, niet evident te spelen. Bovendien moet je telkens opletten waar je met het schip eindigt. Je moet de andere spelers geen te grote cadeaus geven natuurlijk.
  
  
• Welk bordspel is inmiddels vergeten geraakt en moeten ze echt nog eens tweedehands op de kop zien te tikken?
  
  Samurai is een spel dat ik zeker nog eens van onder het stof zou halen. Deze typische Knizia uit 1998 --het jaar waarin ik bord- en kaartspellen voor het eerst ontdekte-- combineert eveneens een toegankelijk spelsysteem met het nodige denkwerk. Op het spelbord staan een aantal steden met daarin 1, 2 of 3 speelstukken. Om beurt leggen de spelers fiches rond die steden. Met hun fiches proberen ze de speelstukken aan te trekken. Als een stad volledig door fiches omsloten is, worden de speelstukken aan de spelers met het meeste invloed gegeven. Er zijn drie soorten speelstukken. Sommige fiches beïnvloeden 1 specifieke soort, terwijl andere fiches alle speelstukken beïnvloeden.
  
  Als alle speelstukken van het spelbord zijn, wordt de score bepaald. Wie van één soort speelstukken de meerderheid heeft, legt deze aan de kant. De overgebleven stukken bepalen je score. Zonder meerderheid kan je niet winnen, twee meerderheden staan garant voor zekere winst.
  
  
• Fabrice, dank je wel voor je advies. Tenslotte vraag ik ook jou de bekende slotvraag. Stel: je hebt tijd, geld en spelmakkers genoeg. Hoe ziet jouw eigen ideale speelavond er dan uit, los van dit thema?
  
  Als ik voldoende tijd zou hebben en ik vind mensen die even zot zijn als ikzelf, dan opteer ik voor onderstaand lijstje. Dit bevat alleen spellen die mij op één of andere manier extra konden bekoren. Opwarmertjes zitten er niet echt tussen. Ik begin dus direct met het zware werk.
  
  Machiavelli omdat dit voor mij gewoonweg het beste kaartspel tot nog toe is. De combinatie van de verschillende karakters en de geheime keuze vind ik subliem.
  
  Java staat op de lijst, omdat in dit spel ook hoogte belangrijk is. Op deze manier wordt een soort 3D landschap gecreëerd. Bovendien is die derde dimensie enorm belangrijk. De combinatie met het actiepuntensysteem vind ik alweer subliem.
  
  Hoogspanning is een topper, omdat dit spel erin slaagt de spanning tot het einde te behouden. Zelfs als je wat achterop hinkt, kan je er nog een verrassend sterke eindspurt uitpersen.
  
  Caylus bevat heel wat spelregels. Toch heb ik ze slechts één keer gelezen. Alle informatie staat zorgvuldig op het spelbord en de spelonderdelen waardoor dit spel verrassend vlot speelt. Bovendien is het een tactisch meesterwerk.
  
  Reef Encounter deed mijn mond openvallen van verbazing. Tijdens het spel kun je de machtsverhoudingen van de 5 koraalsoorten aan de hand van 10 koraaltegels wisselen. Algencilinders bepalen dan weer welke koraaltegels gedraaid worden. Hoe je die tegels ook draait of keert, altijd ontstaat een perfecte hiërarchie. Een topper die nooit de aandacht kreeg dat het verdiende.
  
  Khronos verdient zijn plaats, omdat het spelthema en het spelmechanisme perfect in elkaar vloeien. Je start als tijdreiziger. Alles wat je in het verleden doet, heeft ook effect in het heden en de toekomst. Heel wat mogelijkheden (en ook heel wat regeltjes) in deze topper van Matagot.
  
  Weerwolven van Wakkerdam, De biedt als enige spel aangenaam bezighoud voor grotere groepen. Niet alleen het spel spelen maar ook het spel volgen is boeiend, leerrijk en vermakelijk.