• Wanneer en waar ben je geboren?
  Ik ben op 21 augustus 1961 geboren in Groningen.
  
  
• Wat is je huidige woonplaats?
  Ik woon in Leusden, een veredeld dorp onder de rook van Amersfoort.
  
  
• Wat is je beroep?
  Ik ben belastingambtenaar. Mijn specialisatie is omzetbelasting, maar tegenwoordig ben ik vooral actief als voorzitter van onze ondernemingsraad.
  
  
• Wanneer is het spelen begonnen?
  Mijn ouders en grootouders vonden spelen belangrijk, dus kwamen de spelletjes al sinds mijn vroege jeugd op tafel. Welke spellen is het mee begonnen? Als kind speelde ik vooral traditionele familiespellen als Monopoly, Stratego, Mens Erger Je Niet enzovoort. In mijn studietijd werd ik bij Broese Kemink in Utrecht geconfronteerd met grote stapels Engelstalige bordspellen van uitgevers als Avalon Hill en SPI. Ik heb in die jaren veel plezier beleefd aan spellen als Magic Realm (een complex fantasyspel), Freedom in the Galaxy (een galactische strijd tussen een keizerrijk en een groep rebellen) en Swords & Sorcery (een fantasy wargame met “killer pinguins”). In 1985 maakte ik kennis met het rollenspel Het Oog des Meesters, dat ik een jaar of zes fanatiek heb gespeeld. Via dit rollenspel heb ik enkele spelers in Leeuwarden leren kennen, waarmee ik in de loop der jaren een hechte vriendschap heb opgebouwd. Een van die vrienden heeft me in 1989 naar Spiel gelokt, waar ik het betere Duitse gezelschapsspel heb ontdekt. De laatstgenoemde spelsoort heeft me nooit meer losgelaten. Dit heeft geleid tot demonstraties op Ducosimbeurzen, een column in het verenigingsblad en uiteindelijk een website over spellen.
  
  
• Welke spellen reken je tot je all time favorieten?
  Mijn favoriete bordspellen zijn El Grande, Die Fürsten von Florenz, Tadsch Mahal, Kardinal & Koning, Java en – laat ik ‘m deze keer vooral niet vergeten – Puerto Rico. Mijn absolute favoriet is El Grande, een briljante mix van strategie en tactiek. Daarnaast ben ik dol op het kaartspel Wizard. Dat speel ik met grote regelmaat tijdens mijn lunchpauze.
  
  
• Welke spellen speel je op dit moment veel?
  Het bekende lot van de recensent: ik speel vooral veel nieuwe spellen. De laatste maanden komt met name Caylus regelmatig op tafel. Dit is een schitterend bordspel, maar met sommige medespelers loopt de speelduur helaas vaak de spuigaten uit.
  
  
• Welke spellen weiger je te spelen?
  Oh Hell van 999 Games. Dit kaartspel degradeert het mooie spelsysteem van “boerenbridge” tot een grillige loterij. Verder zul je mij niet meer kunnen betrappen op het spelen van “klassiekers” als Ganzenbord, Monopoly en dergelijke. Ik heb verder helemaal niets met al die Sudokupuzzelboekjes, die als bordspel worden aangemerkt omdat er een doosje omheen zit.
  
  
• Welke spelelementen hebben jouw voorkeur?
  Ik word aangenaam geprikkeld als een spel je dwingt tot moeilijke keuzes, bijvoorbeeld door een veilingsysteem waarbij geld en winstpunten samenkomen of door het actiepuntensysteem uit sommige spellen van Kramer. Ik vind het verder prettig als een spel strategische elementen bevat, maar geniet nog meer als dit gepaard gaat met tactisch vuurwerk en een toefje chaos.
  
  
• Wat zijn je hobby’s buiten spellen spelen?
  Het ontspannen pingelen op mijn gitaar. Ik heb dit de laatste jaren verwaarloosd, maar heb de smaak gelukkig weer te pakken gekregen. Verder leg ik graag een CD-tje in de speler en geniet ik van het “ontdekken” van nieuwe bandjes. Ik ben verder altijd te porren voor een goed fantasy boek. Ten slotte kijk ik graag naar DVD’s van mijn favoriete televisieseries (24, Sopranos, West Wing, Buffy, Angel, Babylon 5, Firefly enzovoort).
  
  
• Waar hou je je mee bezig binnen de bordspellen-hobby buiten het spelen alleen?
  Voor mijn website verzamel ik spellennieuws en schrijf ik recensies. Ik ben een van de oprichters van de Nederlandse Spellenprijs. Ik lever mijn bijdrage aan de jury en ben verder het bezige bijtje achter de juryrapporten, de persberichten en de website van deze prijs. In het verleden heb ik tientallen vertalingen voor 999 Games en Amigo verzorgd. Tegenwoordig vertaal ik niet of nauwelijks meer, maar ik lever af en toe nog wel een onbezoldigde redactionele bijdrage.
  
  
• Wat vind jij aan het spelen zo leuk dat het zo’n groot deel van je vrije tijd opslokt?
  Spelen is een schitterende hobby. Je ontsnapt even aan de dagelijkse gang van zaken en kunt de zinnen verzetten, je prikkelt de grijze cellen en je word getrakteerd op sociale interactie met een paar gezellige tafelgenoten. Ik vind dit een geweldige package deal en besteed hier met plezier veel tijd aan. Ik vind dit zo leuk, dat ik graag extra tijd opoffer om deze liefhebberij via mijn website met anderen te delen.
  
  
• Welk(e) moment(en) tijdens het spelen zal je nooit meer vergeten?
  Mijn schandalige mazzel bij het bordspel Merchant of Venus is nog steeds een bron van veel plezier. Ik heb dit spel de afgelopen 15 jaar zo’n 50-60 keer gespeeld en maar twee keer verloren. In beide verliespartijen ging mijn broertje met de winst aan de haal. Het is me nog nooit gelukt om een potje van veelspelers te verliezen. Merchant of Venus is in de loop der jaren een “running gag” geworden. Ik begin ieder potje met een grote bek en leg de medespelers uit dat ze ook nu geen schijn van kans hebben. Om de een of andere duistere reden is het me steeds gelukt om het spel te winnen.
  
  Ik geniet verder vooral van “kleine” momenten: van de pretoogjes van Det als er een nieuw spel op tafel ligt, van de tikkende vingers van een denkende Henk-Johan, van het borstzakje waarin Bob zijn speelgeld aan het zicht pleegt te onttrekken en van de prachtige blik van Rob, als hij in de gaten heeft dat iemand hem een oor aannaait.
  
  
• Waar kan je je aan storen in de spellenwereld?
  Ik heb me vorig jaar gestoord aan de knullige manier waarop een bepaalde uitgever met de Nederlandse Spellenprijs is omgegaan. Op initiatief van PS Games is geïnvesteerd in een promotiecampagne, die door de laksheid van een andere uitgever nauwelijks van de grond is gekomen. Men heeft daar een grote stapel posters gewoon in het magazijn laten rotten. Ook de presentatie van de genomineerden op het Spellenspektakel was bedroevend. Dit laatste gold eigenlijk voor alle uitgevers, met uitzondering van The Game Master. Als er dit jaar geen verbetering optreedt, verdampt bij mij alle zin om middels de Nederlandse Spellenprijs zoveel vrije tijd te steken in de promotie van producten van uitgevers, die niet of nauwelijks geïnteresseerd zijn. Verder stoor ik me wel eens aan stemmingmakerij en gezeur op de diverse prikborden. Aan de andere kant realiseer ik me dat ik daar af en toe zelf ook wel eens te fel reageer, hetgeen voor anderen ongetwijfeld storend zal zijn.
  
  
• Wat vind je van de prijsstelling van de meeste spellen zoals die door de Nederlandse speluitgevers worden uitgegeven?
  Ik constateer dat sommige spelers klagen over de hoge adviesprijzen in Nederland, onder verwijzing naar de dumpprijzen van Duitse postorderwinkels. Het zou allereerst fijn zijn als deze klagers de prijzen van Nederlandse en Duitse postorderwinkels met elkaar zouden vergelijken. Dan wordt het verschil namelijk al een stuk kleiner. Ik heb zelf niet zoveel moeite met het Nederlandse prijsniveau. Nederlandse uitgevers brengen veelal kleinere oplages uit, zij moeten de oorspronkelijke Duitse uitgever betalen voor de licentie en wij hebben een hoger BTW-tarief. Dit leidt automatisch tot een hogere winkelprijs. Met name 999 Games is vaak de pispaal in deze prijzendiscussie. Voor een groot deel van hun assortiment is dit naar mijn mening onterecht, al frons ook ik mijn wenkbrauwen bij de adviesprijs van sommige 999-spellen.
  
  
• Welke spelauteur is je favoriet, als dit geen Nederlander is, welke Nederlandse spelauteur is dan je favoriet?
  Mijn favoriete spelauteur is Wolfgang Kramer. De (co-)ontwerper van mijn favoriete spel (El Grande) verdient mijn eeuwige dankbaarheid. Mijn favoriete Nederlandse spelauteur is Corné van Moorsel. Niet al zijn spellen vallen bij mij in de smaak, maar ik heb veel waardering voor de manier waarop hij zich creatief en commercieel heeft ontwikkeld.
  
  
• Als je een niet-speler aan het spelen wil krijgen, wat haal je vooral wel uit de kast en wat zeker niet?
  Bij niet-spelers is het vooral belangrijk dat je het spelverloop vlot en duidelijk kunt uitleggen. Als ze aan het begin teveel details moeten verwerken, haken ze af voordat de eerste speelkaart is gespeeld. Niet-spelers moet je ook niet overdonderen met spellen met een overdaad aan tactische of strategische keuzes. Dan krijgt men het gevoel dat men verzuipt in de vele mogelijkheden en dat leidt volgens mij niet tot speelplezier. Ik kies daarom graag voor vlotte spelletjes met een gelukselement of waarbij de tactische en/of strategische aspecten er niet zo dik bovenop liggen. Ik vind Carcassonne bijvoorbeeld een prima instapper.
  
  
• Als wat voor een speler zien je medespelers jou?
  Vermoedelijk als een gezellige medespeler, die teveel praat tijdens het spelen. Mijn medespelers hebben ook de neiging om extra waakzaam te zijn als ik tips en adviezen geef. Om de een of andere reden gaan ze dan altijd op zoek naar een verborgen laag. Ik moet helaas bekennen dat deze waakzaamheid vaak op zijn plaats is. Alleen als ik nieuwe spellen aan onervaren spelers uitleg, ben ik de onschuld zelve.
  
  
• Hoe moeten we ons jouw huis voorstellen, volgepakt met spellen of verkoop je zo nu en dan om het op een enigszins normaal niveau te houden? Hoeveel spellen praat je over?
  Mijn woonkamer is ongeveer 6 meter hoog en biedt een blik op een halfopen zolder. Deze zolder is gevuld met allerlei kasten vol spelletjes. Bezoekers kunnen dus niet om mijn hobby heen. Ik heb de verzameling vorig jaar globaal geteld en bezit ongeveer 1.100 spellen. Om de zolder een beetje toegankelijk te houden, verkoop ik jaarlijks zo’n 50-60 spellen.
  
  
• Wat zijn de spellen in de collectie die een speciale waarde voor je hebben en waarom?
  Ik bezit een redelijk forse collectie wargames over de klassieke oudheid. Ik speel deze spellen tegenwoordig niet of nauwelijks meer, maar koester ze nog steeds. Ik heb iets met deze periode uit de geschiedenis. Ik vind mezelf geen echte verzamelaar, maar ben toch verknocht aan sommige collector’s items, zoals de complete serie van White Wind (het project van Alan Moon), de Key-spellen van Richard Breese, de klassiekers van Avalon Hill en SPI en enkele Duitse pareltjes uit de jaren ’80 en ‘90.
  
  
• Wanneer en waarom ben je begonnen met je homepage?
  Ik heb sinds december 1995 een internetaccount. Ik ben in de loop van die maand begonnen met een eerste homepage, waarop ik enkele columns uit het verenigingsblad van Ducosim heb gepubliceerd. Waarom? Ach ja, ik wilde een beetje knutselen met HTML en het leek me wel leuk iets met een van mijn hobby’s te doen. In de loop van 1996 is dit uitgegroeid tot een website met nieuwtjes en recensies. Als je dit een tijdje doet, krijg je de smaak te pakken, blijkt dat spelers dit waarderen en ben je zomaar een jaar of tien onderweg. Ik vind het nog steeds leuk om over spellen te schrijven en verwacht dat ik me hiermee nog wel een paar jaar kan vermaken.
  
  
• Hoeveel tijd per week ben je kwijt aan je homepage?
  Ik ben wekelijks ongeveer 6-8 uur aan mijn homepage kwijt. In de weken rond Spiel loopt dit op tot gemiddeld 20 uur per week.
  
  
• Hoeveel bezoekers trekt je pagina gemiddeld per maand?
  De website trekt 20.000 – 30.000 bezoekers per maand, afhankelijk van het seizoen.
  
  
• Wanneer je een spel recenseert, heb je dan een minimaal aantal keren dat het gespeeld moet zijn of worden spellen na één keer spelen ook wel gerecenseerd?
  Uitzonderingen daargelaten, wil ik een spel minimaal vijf keer spelen voordat ik me aan een recensie waag. Als ik een spel vaker speel, hoef ik niet bij elke sessie uitgebreid aandacht te besteden aan analyse en discussie. Ik vind het prettig om af en toe voor de vuist weg te kunnen spelen, zonder doorlopend met een komende recensie bezig te zijn. Als ik een spel vaker speel, krijg ik verder beter zicht op de effecten van de verschillende speleraantallen. Bij sommige spellen is dit effect ingrijpend en verdient daarom aandacht. Ten slotte houd ik er niet van om een recensie te forceren. Ik lever betere verhalen af als de inspiratie vanzelf opkomt. Ook hiervoor heb ik meerdere proefpotjes nodig.
  
  
• Kunnen we een spel verwachten van je eigen hand? (Of is die er al?)
  Af en toe borrelt er wel eens een idee in deze richting op, maar dit heeft nooit geleid tot concrete stappen. Ik vind het spelen en schrijven over spellen veel te leuk en besteed daar veel tijd aan. Als ik tijd en energie in de ontwikkeling van een eigen spel zou moeten steken, zal dit met name ten koste van het schrijven gaan. Ik heb op dit moment nog geen zin om dit “offer” te brengen.
  
  
• Heb je contacten met andere spellenclubs, of speel je voornamelijk in eigen kring?
  Ik speel het liefst met mensen waarmee het sociaal “klikt”. Ik vind namelijk niet alleen het spelen zelf belangrijk, maar vooral de interactie met mijn partners aan de speeltafel. Dit betekent dat ik tegenwoordig voornamelijk in de eigen kring speel. Deze kring bestaat voor een groot deel uit prachtige mensen, die ik in de loop der jaren in de spellenhobby heb ontmoet. Ik vind het overigens wel leuk om nieuwe spelers te ontmoeten. Als dit klikt, ben ik altijd te porren voor een volgende afspraak. Als ik onverhoopt tegen een introverte rekenmeester zonder sociale vaardigheden aanloop, laat ik het graag bij dat ene potje.
  
  
• Voor welke uitgever in Nederland heb je de meeste sympathie en met welke heb je het minste?
  Als we over Nederland praten, heb ik de meeste sympathie voor 999 Games. Dit bedrijf is ontstaan uit de droom van een echte spellenliefhebber, Michael Bruinsma. Hij heeft de stoute schoenen aangetrokken, financiële risico’s genomen en van zijn hobby zijn werk gemaakt. Michael was vanaf het begin van plan om Nederland aan het spelen te krijgen en dit is hem gelukt. Dankzij onze karakters hebben we de afgelopen 15 jaar de nodige aanvaringen gehad, maar mijn waardering en respect staan nog steeds overeind. Als ik de vraag oprek naar het Nederlandse taalgebied kom ik vanzelf uit bij Kris Burm van Don & Co. Ook Kris is een man met een droom. Hij heeft zijn uiterste best gedaan om het abstracte bordspel op de kaart te zetten. Ondanks de nodige tegenslagen heeft hij zijn Project GIPF op een schitterende wijze weten te voltooien. Een sympathieke vent, met visie, creativiteit en een hoogwaardige output. Daar neem ik mijn petje voor af! Ik kan geen uitgever verzinnen waarmee ik de “minste” sympathie zou hebben. Er zijn een paar uitgevers die nooit informatie verstrekken of op e-mail reageren, maar daar lig ik niet wakker van.
  
  
• Je hebt veel contacten in het buitenland, ik denk dan bijvoorbeeld aan Rick Thornquist, met welke bekende mensen uit de spellenwereld onderhoud je contacten en hoe ben je met ze in contact gekomen en wat voor samenwerking heb je met hen?
  Voor de uitwisseling van spellennieuws werk ik intensief samen met Rick Thornquist van Boardgamenews en Knut-Michael Wolf van Spielbox. Daarnaast onderhoud ik lijntjes naar spelauteurs en medewerkers van uitgevers. De meeste contacten heb ik gelegd tijdens Spiel (deze beurs bezoek ik sinds 1989) en mijn eenmalige bezoek aan de Spielwarenmesse in Nürnberg. Met name deze laatste beurs heeft een waardevol netwerk opgeleverd. Ik heb daar vijf dagen rondgelopen, gepraat en tientallen contacten gelegd. Met name de feestavonden van uitgevers en de vereniging van spelauteurs waren waardevol.
  
  
• Je zit in de jury van de Nederlandse Spellenprijs, wat vind jij van de discussie die over de laatste winnaar losbarstte? Zelf heb ik altijd erg veel waardering voor leveranciers die goed aan promotie werken, zeker als het product ook kwaliteit biedt.
  Helaas waren er een paar luidruchtige droeftoeters, die zonder kennis van de feiten insinueerden dat The Game Master de uitslag zou hebben gemanipuleerd. Ik heb hier aanvankelijk een paar keer fel op gereageerd, maar het leek me uiteindelijk verstandiger om deze mensen verder te negeren. Zowel voor, tijdens als na de verkiezing was The Game Master de enige die op een serieuze en professionele wijze voor zijn product heeft geknokt. In mijn boekje heeft deze uitgever zijn nominatie serieus genomen en is hij daarom terecht beloond met de hoofdprijs. Daarnaast was het spel op zich goed genoeg voor de winst, anders hadden we het namelijk niet genomineerd.
  
  
• Zit je in nog meer jury’s? Welke prijs heeft voor jou de meeste zeggingskracht en waarom?
  De Nederlandse Spellenprijs is tot op heden mijn enige jurystekje. De prijs met de meeste zeggingskracht is voor mij de International Gamers Awards. De jury van deze prijs bestaat uit een aantal personen waarvoor ik veel waardering heb (waaronder een Nederlander met een eigen spelmagazijn). Hetzelfde geldt voor hun oordeel.
  
  
• Nu je zo ontzettend veel spellen hebt gespeeld, kunnen veel nieuwe spellen je nog echt boeien?
  Met name door mijn nieuwsgierigheid blijven nieuwe spellen me nog steeds boeien. Uiteraard loop ik na al die jaren vaak tegen bekende mechanismen en thema’s aan, maar ik blijf het leuk vinden om nieuwe spelletjes te testen. Het is voor mij mooi genoeg als iemand van een paar bekende ingrediënten een smaakvolle frisse cocktail weet te brouwen.
  
  
• Je speelt dus ook gitaar, kan je ons jouw top 5 op muziek gebied geven?
  Ik heb de laatste jaren helaas veel te weinig aandacht aan mijn gitaren besteed. Gelukkig heb ik sinds een paar maanden de smaak weer te pakken en probeer ik mijn stijve vingertjes met enige soepelheid over de snaren te bewegen. Het fundament van mijn voorkeur is gelegd rond 1980. Ik ben nog steeds een liefhebber van bands als Joy Division, Bauhaus, The Sisters of Mercy en The Chameleons. Ook met de huidige stortvloed aan “jaren ’80 retro bandjes” als Interpol en Editors vermaak ik me prima. Tussen deze sombere bedrijven door vermaak ik me met allerlei soorten muziek, van ontspannen Amerikaanse gitaarmuziek (als het maar een toefje “indie” bezit), via Moby en Massive Attack, naar hardere kost als Rammstein, Nu Metal en enkele restanten uit het Grunge tijdperk. Een top 5 weet ik zo snel niet te verzinnen. Mijn favoriete plaat is Strange Times van The Chameleons.
  
  
• Ik heb eens gelezen over een rare kaartspellentoernooi, wat houdt dit precies in?
  Medio jaren ’90 heb ik met enkele andere Ducosimleden geprobeerd om de Ducosimconventies op te fleuren met Duitse gezelschapsspelletjes. Een van onze activiteiten was het “rare kaartspellentoernooi”. De spelletjes waren raar (voor mensen die alleen traditionele kaartspellen speelden), de spelleiders waren dat misschien ook wel en de toernooiregels waren ook een tikje vreemd (meedoen was genoeg om een leuk prijsje te winnen).
  
  
• Je gaat schrijven voor Boardgamenews, wat voor soort artikelen kunnen we van je gaan verwachten?
  Door een overvolle agenda (met name dankzij een verbouwing) is dit helaas een paar maanden blijven liggen. Ik ben van plan om af en toe een artikel over de Nederlandse spellenscène te schrijven. Denk aan uitgevers, spelontwerpers, beurzen en wat ik verder weet te verzinnen.
  
  
• Nog een afsluitende opmerking?
  Ik wil jullie bedanken voor de belangstelling en wens jullie en de lezers veel speelplezier.

Dit interview is oorspronkelijk gemaakt door Remco en eerder verschenen op de website http://www.scorespoor.nl