Apiary: een spel zo vergankelijk als de bijen waarover het gaatStonemaier heeft het wederom aangedurfd een spel te laten ontwikkelen door een
rookie, waarvan acte en waarvoor hulde. Dit keer is het Connie Vogelmann, met illustrator Kwanchai Moriya (o.a. van Under falling skies). Hieronder mijn bevindingen, eerst in het kort en daarna wat uitgebreider.
Het spel in het kortIn Apiary beheer je je eigen super geavanceerde en ruimtereizende bijenkorf en plaats je per beurt één van je vier werkbijen op een plekje op het centrale bord om een bepaalde actie te kunnen doen. Het kopen van een tegel voor in je eigen bijenkorf bijvoorbeeld, of het verkennen van een verre planeet, het wisselen van grondstoffen of het verkrijgen van (hopelijk vette) zogeheten ‘seedcards’ (‘zaadkaarten’ vond ik eigenlijk wel een goeie vertaling, maar dat lees je zo wel). Met name die kaarten en bepaalde tegels leveren vervolgens de punten op waarmee je het spel probeert te winnen. Een leuk element bij het plaatsen der bijen is dat je de werkbijen die al ergens staan weg kunt ‘bumpen’, óók als ze van jezelf zijn. Een bezette plek is dus nooit geblokkeerd. De bij die ‘gebumpt’ wordt, krijgt meer kracht en kan weer opnieuw worden ingezet door de eigenaar ervan. Een klassieke win-win situatie dus.
Je werkbijen hebben een kracht van 1 tot 4. De krachtigste bijen zet je één keer in, dus die actie moet wel knallen, zeg maar. Na kracht vier gaan ze in zogeheten winterslaap: je plaatst een fiche op één van de speciale winterslaap-plekjes en weg is je bij. Je kunt ze vervolgens wel weer terughalen met kracht 1. Als alle winterslaapplekjes bezet zijn, is het spel voorbij.
SamenvattingDe eerste potjes waren erg leuk om te spelen. Het materiaal, het kiezen waar je heen wilt, het bumpen, het toegroeien naar je sterkste bijen en daarmee een vette actie doen, het behoorlijk plotselinge einde als iedereen ongeveer 3 tot 5 keer in winterslaap is gegaan. Het is weer typisch Stonemaier ontdekken geblazen. Geen sprake van dat je meteen door hebt wat de beste strategie is, wat je in je beurt het beste kunt doen. Learning by doing is het adagium. Leuk dus.
Maar. Het spel valt na die eerste ontdekpotjes héél ver terug. Of beter gezegd: het spelletje is zo vergankelijk als de bijen dat het als thema heeft. De bezigheid van spelen wordt een beetje saai, om te beginnen. Er is daarnaast een zeer storende onbalans door enorme verschillen in sterkte van kaarten en tegels. En er is eigenlijk uiteindelijk te weinig leuks te doen na die eerste potjes.
Het spel lijkt ook niet af. Het gevoel dringt zich op dat we ongewild testspelers zijn geworden. Waarom zijn sommige kaarten of tegels zomaar 10+ of zelfs 20+ punten waard en sommige andere slechts 4? Waarom zijn er überhaupt te weinig ‘supermachines’ in het spel? Waarom racet de ene factie in no-time naar het einde terwijl de andere factie juist gebaat is bij een geduldige opbouw? Waarom zijn er eigenlijk maar een paar plekjes op het bord écht relevant voor je bijen, als je naar hun krachten van 1 tot 4 kijkt?
Uiteindelijk zijn ook de puntenverschillen gewoon veel te groot en nauwelijks nog beïnvloedbaar. De vergelijking met Tapestry dringt zich op: Apiary heeft behoefte aan doorontwikkeling, aan beter testen en stevige redactie. Zodat je het ook na een paar potjes nog leuk blijft vinden.
Positief 
Het verkennen van het spel. Dat is natuurlijk altijd leuk bij een nieuw spel, maar in dit geval vonden wij het extra leuk. Er is echt wel een ‘wow’ effect als je de doos opent en gaat spelen. De mechanismen werken allemaal erg leuk en je gaat als vanzelf meteen op zoek naar kolossale punten effecten.
Het bumpen van bijen is een heel leuk element, want ten eerste heeft de eigenaar er wat aan en ten tweede versnelt het het spel.
Het materiaal is weer top. Dit is een open deur als het gaat om spellen van Stonemaier Games, maar toch is het ook dit keer vermeldenswaardig.
Negatief 
Het spel wordt te snel saai. Te snel komt het spel op ongeveer dezelfde speelvolgorde neer, waarbij je allemaal weet dat je slechts 3 tot 5 keer je beste bij kunt inzetten. Leuk voor een paar keer, maar als je hetzelfde spel vaker wilt spelen, kom je niet uit bij Apiary, vrees ik.
De kaarten, de tegeltjes en zelfs de planeten zijn hopeloos uit balans. Er zitten kaarten bij die in combinatie met bepaalde tegels een puntenexplosie opleveren van heb ik jou daar, terwijl andere kaarten en tegeltjes eigenlijk gewoon 'zaad' oftewel de moeite niet waard zijn.
Er zit een race element in waar ik normaal gesproken wel van houd, maar dat dit keer net verkeerd uitpakt. Echt opbouwen van je eigen puntenmachine is er gewoon niet bij.
De verschillen in punten zijn veel te groot en het spel is daarom vaak niet spannend genoeg.
Er is een aantal tactieken die veel opleveren, maar dat zijn er te weinig om boeiend te blijven. Wat dat betreft had er veel meer in gezeten, denk ik.
Waar een spel als Tapestry wel wat mechaniekjes en motiefjes minder had mogen hebben, vraagt Apiary eigenlijk juist om méér. Apiary voelt op de een of andere manier als te gemakzuchtig, te onaf.
De solo’s van de Automa Factory vind ik normaal gesproken heel erg goed, maar deze vond ik een misser. De automa speelt een heel ander spelletje dan een menselijke medespeler, en de regeltjes rond bewegen en plaatsen zijn mij een beetje teveel gedoe eigenlijk. Ik merkte dat ik er met één keer al klaar mee was: “is dit het nou”?
Tot slotEigenlijk waren we gewoon teleurgesteld in Apiary. De anderen in huis waren er al snel klaar mee (“boring”) en ik heb het nog wat langer geprobeerd leuk te vinden. Maar uiteindelijk vond ik dit spel na een leuk begin op zijn hoogst maar zeer matig. Jammer wel, maar misschien ook gewoon een
sign of the times van onze maatschappij van snelle wegwerpkicks: er komen zóveel spellen uit en je kunt eigenlijk zo weinig spelen, dat veel matige spellen dankzij weinig speeltijd wegkomen met gebrekkige kwaliteit, terwijl sommige steengoede spellen de speeltijd nooit krijgen die nodig is om de kwaliteit ervan te kunnen zien.
