Word Vleerhondentrainer! Ongelooflijk hoeveel spellen ons de job van ons leven aanbieden. Het is dus weer van dat. Nu moeten we vleerhondentrainer worden. Een vleerhond is een ietwat groot uitgevallen vleermuis. Ergens in Ghana, in Atiwa om precies te zijn, komen die dingen in grote getale voor. Atiwa is een heuvelrijke streek in het zuidoosten van Ghana. En blijkbaar zitten die dingen daar in de talrijke bossen die de flanken van de hellingen sieren. We worden geacht die vleerdinges te trainen zodat ze kunnen helpen met het bebossen van die hellingen. Hoe hoor ik u vragen? Wel die dingeshonden vliegen ’s nachts rond, eten blijkbaar fruit van de fruitbomen, en op weg naar huis strooien ze de pitten rond van het gegeten fruit. En uit die pitten groeien er dus bomen. Ongelooflijk maar waar. Atiwa, we beginnen eraan. 
Atiwa is een spel van de onvolprezen Uwe Rosenberg en bevat dus ongelooflijk veel spelmateriaal. Klaar? Hier gaan we: 1 actiebord, 2 actieborduitbreidingen, 52 dubbelzijdige familiesfiches (13 per speler. Voorkant ongetraind, achterzijde getraind met vleerhondsymbool), 44 dubbelzijdige vervuilingsfiches (voorkant vervuiling, achterzijde goudvondst), 6 actieveldtegels, 4 vorraadtableaus (1 per speler), 52 bomen (13 per speler), 40 goudfiches (25 x 1 goud, 15 x 5 goud), 1 startspelerfiche, 88 kaarten (36 locatietegels (10 x boerenerf, 10 x nederzetting, 12 x dorp, 4 x stad), 12 overzichtskaarten (4 sets van 3 kaarten, 1 set per speler), 36 terreinkaarten en 4 nachtkaarten (1 per speler)), 12 werkers (in 4 kleuren, 3 per speler), 32 vruchten (oranje, 8 per speler), 28 geiten (wit, 7 per speler), 32 wilde dieren (beige, 8 per speler), 96 vleerhonden (zwart), 1 scoreblok en 1 buidel.
Bent u er nog? Ok, ook de voorbereiding van het spel vergt enige moeite. Het actiebord met de juiste uitbreiding (afhankelijk van het aantal spelers) wordt in het midden van de tafel gelegd. De actieveldtegels worden op de juiste plaats gelegd. De terreinkaarten vormen een gedekte stapel met een rij van vier open terreinkaarten ernaast. De locatiekaarten worden in vier stapels (in juiste volgorde volgens de soort) onder het actiebord gelegd. De vervuilingsfiches worden in de buidel gedaan. De goudfiches en vleerhonden vormen een algemene voorraad naast het actiebord.
Iedere speler krijgt een voorraadtableau. Onder dit tableau houdt de speler voldoende ruimte vrij om minstens twee rijen met elk 4 locatie- en terreintegels te kunnen leggen. Hij vult zijn voorraadtableau op met 8 wilde dieren, 13 bomen, 8 vruchten, 13 families en 7 geiten. De families worden met de ongetrainde zijde naar boven gelegd. Hij neemt de 3 werkers en de 3 verschillende overzichtskaarten in zijn gekozen kleur (grijs, rood, geel of blauw). Hij neemt een locatiekaart Dorp en legt die in positie drie van de eerste rij onder zijn voorraadtableau. Hij neemt de meest linkse familie van zijn voorraadtableau en legt die op een huisveld op zijn dorpskaart.
Er wordt een startspeler gekozen en de andere spelers krijgen een compensatie. De tweede speler krijgt een vleerhond, speler drie een wild dier, speler vier een geit.
Voila, we kunnen eindelijk beginnen.
Atiwa is eigenlijk, eens het spel opgezet is, een vrij eenvoudige workerplacement. Er zijn zeven ronden. In iedere ronde zetten de spelers een van hun drie werkers in op het actiebord. Als alle spelers hiermee klaar zijn, volgt er een onderhoudsfase. En daarna start de volgende ronde. Bedoeling is om punten te scoren. Je krijgt punten op het einde van het spel voor elk goudstuk in jouw bezit. Locatie- en terreintegels die je gebouwd hebt, leveren ook punten op. Let wel, sommige terreintegels zijn negatieve punten. Ten derde kijk je hoever je gevorderd bent met de verschillende grondstoffen (wilde dieren, bomen, vruchten, families, geiten) op jouw voorraadtableau. Het meest rechtse lege veld van iedere grondstof geeft aan hoeveel punten je daar scoort. Iedere getrainde familie levert ook een punt op. Vleerhouden scoren pas punten vanaf elf stuks. Tien vleerhonden leveren dus geen punten, elf vleerhonden scoren één punt, twaalf twee, enz. Daarnaast kan het zijn dat je in een van de ronden tijdens de onderhoudsfase voedseltekort had. Die negatieve punten trek je nu van het totaal af. Zoals gezegd, de speler met de meeste punten wint. Bij een gelijke stand wint de speler met de minste vervuilingsfiches. Is het dan nog gelijk, hebben we een ex-aequo.
Goed, we starten dus een ronde door om beurt een van onze werkers op het actiebord in te zetten. Er zijn 35 actievelden (met vier spelers). Keuze zat dus. Ieder actieveld levert iets op; goud, geiten, bomen zonder vruchten, bomen met vruchten, wilde dieren, vleerhonden, ongetrainde families, getrainde families, locatietegels, terreintegels of een combinatie van verschillende grondstoffen. De symbolen op de actievelden zijn vrij duidelijk. Voor sommige zaken (bijvoorbeeld locatietegels) moet je betalen.
Goud en vleerhonden neem je uit de algemene voorraad. Als je hiermee moet betalen leg je die terug in de algemene voorraad. Wilde dieren, bomen, vruchten, families en geiten neem je van de eigen voorraadtableau (onthou hoe meer je grondstoffen gebruikt, hoe meer punten ze opbrengen op het einde van het spel). Als je ermee moet betalen, plaats je ze terug op het eigen voorraadtableau.
Dus het inzetten van de werkers is eigenlijk eenvoudig. Verworven grondstoffen (behalve goud) moeten op de tegels (locatie of terrein) geplaatst worden die onder de eigen voorraadtableau liggen. Kunnen de verworven grondstoffen niet geplaatst worden dan kan je ze niet nemen. Dus op tijd terrein- of locatietegels nemen of kopen, is belangrijk. Er wordt in de spelregels heel veel aandacht besteed aan het correct plaatsen van alle grondstoffen, maar eigenlijk zijn ook hier de regels en symbolen duidelijk.
Na zijn beurt kan iedere speler een vleerhondactie uitvoeren. Hij betaalt hiervoor een vrucht en verplaatst dan exact drie vleerhonden naar zijn nachtkaart. Hiervoor krijgt hij een boom die hij wel op een van zijn tegels moet kunnen plaatsen. Waarom zou een speler dit doen? Wel zo vermijdt hij misschien dat vleerhonden vernietigd worden in de onderhoudsfase of maakt hij plaats vrij om nieuwe vleerhonden te kunnen plaatsen. Opgepast, in het heetst van de strijd vergeten veel spelers dat deze mogelijkheid bestaat.
Nadat de laatste speler zijn derde werker heeft ingezet, volgt er een onderhoudsfase. De onderhoudsfase telt zeven stappen. Stap 1 is de inkomenfase. Iedere speler krijgt één goudstuk per getrainde familie. Voor iedere ongetrouwde familie moet de speler één vervuilingsfiche trekken uit de buidel. Soms leveren de fiches 1 of 2 goudstukken op. Maar evengoed staan er geen goudstukken op de fiche. Daarna moet de speler die vervuilingsfiche op een van de velden van zijn tegels (terrein of locatie) leggen. Dat veld is dan voor de rest van het spel niet meer bruikbaar en als er grondstoffen op dat veld leggen gaan die terug naar de voorraad. Een speler kan niet zelf kiezen waar hij de vervuilingsfiche legt. Neen, beste mensen, daar zijn regels voor die moeten gevolgd worden.
In stap 2 kijken we in volgorde hoeveel wilde dieren, bomen en vruchten vrijgespeeld zijn. Afhankelijk daarvan krijgt een speler extra bomen, vruchten of vleerhonden. Op voorwaarde natuurlijk dat die speler ze meteen op een van zijn tegels kan leggen.
In stap 3 komen de vleerhonden die op de nachtkaart staan, terug naar een vrij plaatsje op de tegels. Indien dit niet mogelijk is, verdwijnen ze naar de algemene voorraad. In stap 4 moeten de families op de tegels eten krijgen. Daarvoor wordt er gekeken naar de verhouding tussen de gebruikte families en de gebruikte geiten op de voorraadtableau. Het verschil dient bijgepast te worden door geiten, wilde dieren, vruchten, goud of zelfs vleerhonden af te geven. Lukt dit niet dan krijgt de speler twee negatieve punten per ontbrekend voedselpunt.
In stap 5 planten we ons voort afhankelijk van de voorwaarden die op het actieveld van de betreffende ronde staat. In deze fase krijg je nieuwe families of andere grondstoffen extra als je natuurlijk beantwoord aan de voorwaarden.
In stap 6 haal je de werkers terug van het actiebord en in stap 7 bereid je de volgende ronde voor. De niet gebruikte terreintegels worden afgelegd en er worden vier nieuwe open gelegd. De actieveldtegel op het aankomende rondeveld wordt één veld naar links verschoven. En de nieuwe ronde kan starten. Wie na 7 ronden de meeste punten heeft, wint Atiwa.
Och ja, de spelregels bevat ook een sectie voor een solospel. Zoals u uit vorige recensies ongetwijfeld al weet, ben ik niet echt een solospeler. Dus ik heb het niet uitgetest.
Copyright Pavel SebestaToen ik het spelregelboekje van Atiwa open sloeg, slaakte ik een diepe zucht. Heel veel spelmateriaal en zo te zien heel veel regels. Rosenberg dus op zijn best. Maar ik moet eerlijk toegeven, eens je het spel speelt, valt eigenlijk op hoe eenvoudig Atiwa speelt. De acties zijn duidelijk en vragen weinig toelichting. De spelregels zijn uitgebreid omdat er heel veel voorbeelden instaan en Rosenberg probeert een antwoord te geven op alle vragen die mogelijks tijdens het spelen kunnen opduiken.
Ik heb nu een drietal potjes Atiwa achter de kiezen met alle mogelijke spelersaantallen (twee, drie of vier). En er is weinig verschil in spelbeleving. Enkel het aantal actievelden is verschillend. De reacties op het spel zijn divers. Ikzelf heb me telkenmale geamuseerd. Dat kan ik niet zeggen van alle medespelers. Sommigen vonden het heel wat gedoe en misten een beetje het spelplezier. Ik moet wel zeggen dat Rosenberg zoveel mogelijk bij zijn thema wilde blijven en er in het spel heel veel informatie verborgen zit over Atiwa (een echt bestaande regio in Ghana) en vleerhonden. Mij stoorden die thematische toevoegingen zeker niet. Zo leert een mens al spelend ook nog iets bij.
De keuzes in Atiwa zijn overweldigend. Soms worden jouw plannen door een andere speler doorkruist omdat die voor jouw neus het actieveld inpalmt dat jij in gedachten had. Maar zelfs dan zijn er tal van andere mogelijkheden. Die vele keuzemogelijkheden zijn voor sommige spelers overweldigend waardoor ze niet altijd weten welke strategie ze moeten volgen. En dat zorgt bij hen voor verwarring en het gevoel dat ze zomaar iets doen.
Je hebt dus een aantal potjes nodig om de schoonheid van Atiwa te leren ontdekken. Ik heb me alvast nooit verveeld en ben volgaarne bereid om aan te schuiven als Atiwa op tafel ligt. Maar ik kan me inbeelden dat andere spelers op zoek zijn naar een workerplacement met meer diepgang of dat het voor sommigen teveel van het goede is.
