Hoe win je een spel?Ronald Hoekstra
Spelmagazijn.comHoe win je een spel? En dan bedoel ik niet met welke tactiek, maar wat de voorwaarde is voor winst. Daar had ik eigenlijk nooit zo over nagedacht, totdat ik Tikal speelde. Het eindigde na een vast aantal beurten en op basis van een score werd de winnaar bepaald. Dat was eigenlijk heel anders dan de spellen die ik vroeger speelde. Mens Erger Je Niet en Barricade waren duidelijk racespellen: als eerste het einddoel bereiken. Maar ook bijvoorbeeld Haas en Schildpad en Formula Dé zijn (op basis van het thema natuurlijk al) racespellen. Naarmate ik er verder over nadacht, speelde ik vrijwel alleen maar racespellen: Monopoly, als eerste de andere spelers bankroet maken, Risk, als eerste je opdracht vervullen…
Ik ging graven in mijn geheugen. Welke afwijkende spellen speelde ik dan wel? Goldrush? Als eerste 5 goudklompjes verzamelen. Kapers op de Kust? Als eerste met de piraat de andere spelers uitschakelen. Schaken dan? Als eerste de andere koning mat zetten. Hoe kon ik dat zo gemist hebben? Waren er dan alleen maar racespellen? Het kostte wat moeite om ze te vinden, maar uiteindelijk kwam ik uit op Scrabble en Yahtzee. Die werden tot het einde gespeeld en de winnaar werd op basis van de score bepaald.
Nadat Tikal mijn ogen had geopend, begon ik er verder over na te denken. Als gateway-spel tussen de oude en nieuwe spellen komt de Kolonisten van Catan naar boven drijven. Dat spel heeft veel spelers aangetoond dat er meer was dan de “oude bordspellen”. Spelers werden niet meer uitgeschakeld (zoals bij Risk en Monopoly). Iedereen bleef tot het einde in het spel. Maar ook Catan is gewoon een racespel. Als eerste 10 punten bereiken. Daarna zijn ze echter langzaam maar zeker uit het beeld verdwenen. Carcassonne, Ticket to Ride, Dominion (inmiddels zijn we zo’n 10 jaar na Tikal) zijn geen racespellen meer. De winnaar wordt aan het eind bepaald. Het einde is echter wat flexibeler geworden. Geen vast aantal beurten, maar de spelers kunnen het einde steeds vaker sturen.
Het volgende spel dat voor mij een wereld opende was Shadows over Camelot, een coöperatief spel. Je won een spel niet meer individueel, maar met elkaar. Hoe verzin je het? Uiteraard volgden diverse andere coöperatieve spellen met als bekende titels Pandemic en de Legenden van Andor. Shadows over Camelot had tevens de mogelijkheid van een verrader. De spelers konden elkaar niet blind vertrouwen. Bij Pandemic kon dit wel. Dat kon het probleem geven dat één speler het hele spel dicteerde. Hoe pak je dat probleem aan? Voeg tijdsdruk toe (Space Alert) of verban (bijna) alle communicatie (Magic Maze).
Het is tijd voor weer een nieuwe ontwikkeling in de spellen. Er wordt gezocht naar nieuwe mogelijkheden. Combineer een app met een spel, om administratieve zaken te vereenvoudigen en onverwachte ontwikkelingen te sturen. Het verandert echter niet de manier waarop je een spel wint. De Legacy spellen zijn in opkomst: spellen worden blijvend veranderd tijdens het spelen. Je acties hebben gevolgen voor de volgende spellen die je speelt. Misschien verandert wel de manier waarop je het spel de volgende keer kunt winnen. De escaperoom-spellen: deze borduren voort op de coöperatieve spellen. Maar zijn het wel spellen? Of zijn het puzzels? Eenmaal opgelost kun je het eigenlijk niet meer spelen.
Hoe verzin je iets nieuws om een spel te winnen? Fluxx deed een goede poging. Dit spel begint zonder winconditie. Die moeten de spelers tijdens het spel zelf bepalen. En veranderen. En nogmaals veranderen. Een andere goede poging vond ik in Antiquity. Tijdens het spel moeten de spelers elk een kathedraal bouwen, die bepaalt op welke manier zij het spel kunnen winnen. De kathedraal helpt je daarbij, maar geeft meteen aan de andere spelers aan hoe ze je kunnen dwarsbomen. Geniaal. Daar moet meer mogelijk mee zijn.
Wellicht moet je denken aan een combinatie van een racespel en een puntenspel? Een spel in twee tijdperken. Lukt het je om in het eerste tijdperk een bepaald doel te halen, dan heb je gewonnen. Zo niet, dan gaan we door in het tweede tijdperk en scoor je punten op andere vlakken. Zet je alles op alles in het eerste tijdperk om het doel te halen of zit je de andere spelers daarbij dwars en bouw je op voor een grote puntenscore. Het is maar een idee.
Toen ik deze column aan het schrijven was, stuitte ik op de
blog van auteur Bruno Faidutti , waarbij hij een lans probeert te breken voor de racespellen. Deze zijn grotendeels uit het beeld verdwenen. Hij prijst El Dorado en Divinity Derby en hoopt dat uitgevers de racespellen weer eens meer aandacht willen geven.
Zijn er wellicht in Nederland auteurs die een nieuwe draai aan het race-genre kunnen geven? Ik kijk er naar uit.